Międzynarodowa konferencja partnerów projektu CLUSTERS3 - relacja ze spotkania
We wtorek 7 marca br. w Lubelskim Centrum Konferencyjnym odbyła się międzynarodowa konferencja partnerów projektu CLUSTERS3.
Partnerzy projektu do Lublina przybyli ze swoimi lokalnymi interesariuszami, co dało lubelskim podmiotom szansę na wymianę uwag, doświadczeń, a także możliwość poznania ewentualnych partnerów do projektów międzynarodowych.
Spotkanie rozpoczęło się od przemówienia Marszałka Województwa Lubelskiego Sławomira Sosnowskiego, który wskazał wyróżniające się sektory województwa lubelskiego takie jak: rolnictwo i ekologia oraz przyszłe kierunki rozwoju, oparte mniej na surowcach (jak to było dotychczas), a bardziej na produktach przetworzonych. Województwo Lubelskie może pochwalić się 2000 certyfikowanymi gospodarstwami zajmującymi się produkcją ekologiczną. Marszałek podkreślił wagę procesu wspierania clusteringu poprzez wymianę myśli i doświadczeń w ramach współpracy lokalnej, regionalnej i międzynarodowej a powitanie gości zakończył słowami: ,,Słuchamy Was i dla Was się zmieniamy.”
European Regions Research And Innovation Network (ERRIN)
Jako pierwszy prelegent spotkania wystąpił Marcin Podgórski - Członek Zarządu Sieci ERRIN działającej w Brukseli, który przedstawił prezentację na temat rozwijania klastrów w regionie i ekosystemu innowacji. Nakreślił on charakterystykę sieci ERRIN wskazując na filary działalności oparte na synergii pomiędzy możliwościami i dającymi się kształtować politykami oraz partnerstwie pomiędzy poszczególnymi zaangażowanymi podmiotami. Prelegent przedstawił „myśli na przyszłość”, tematy - przykłady, które powinny być przeanalizowane i przedyskutowane:
- Jaki jest profil sukcesu - należy go zmienić czy kontynuować?
- Zachęta polityczna, otwartość - należy wyszukiwać regiony partnerskie i je promować, wspierając i angażując ich potencjał.
- Wsparcie obszarów rolnych - trzeba je lobbować, warto się pokazywać.
- Zielone zamówienia (aspekt społeczny, wyzwania dla Europy, społeczeństwa).
- Wzmocnienie międzynarodowej współpracy, wsparcie sieciowania.
Następnie wskazał przykłady dobrych praktyk takich jak: Wsparcie Inicjatywy Awangardowej w ramach biogospodarki oraz dwóch następnych, z którymi związane jest województwo lubelskie takie jak: platforma współpracy „Bioregiony Centralnej i Wschodniej Europy”. To inicjatywa na poziomie makroregionalnym, a jej celem będzie m.in.:
- budowanie sieci powiązań i integrowanie interesariuszy biogospodarki w Centralnej i Wschodniej Europie, włączając przedsiębiorstwa, jednostki naukowe, instytucje finansowe, administrację publiczną i społeczeństwo;
- inicjowanie wspólnych projektów regionalnych i międzyregionalnych o znaczeniu strategicznym dla rozwoju sektora biogospodarki;
- nawiązanie współpracy w formie listu intencyjnego dotyczącego tworzenia synergii i wspierania rozwoju biogospodarki z poszczególnymi województwami w Polsce a Bio-Based Industries Joint Undertaking i Bio-Based Industry Consortium.
Prezentacja dostępna jest tutaj.
Strategia na rzecz Odpowiedzialnego Rozwoju
Jako kolejna wystąpiła Agnieszka Małkowska z Departamentu Innowacji Ministerstwa Rozwoju, która opowiedziała o Strategii na rzecz Odpowiedzialnego Rozwoju w oparciu o innowacje i wiedzę, intensywne inwestycje, pełniejsze wykorzystanie zasobów ludzkich i potencjałów terytorialnych oraz jakość instytucji i prawa zapewniających optymalne warunki dla wzrostu gospodarczego. Następnie wspomniała o zwiększeniu koncentracji tematycznej nakładów B+R+I na bazie Krajowych Inteligentnych Specjalizacji i Krajowych Klastrów Kluczowych. Przedstawiła definicję Krajowego Klastera Kluczowego jako istotnego dla gospodarki kraju i wysokiej konkurencyjności międzynarodowej, który jest identyfikowany na poziomie krajowym. Został również przedstawiony sam proces wyboru takiego klastra oraz korzyści płynące z uczestnictwa w nim takie jak: potwierdzenie potencjału klastra, możliwość internacjonalizacji, dodatkowe punkty w PO IR dla członków klastra, istnienie reprezentatywnej grupy interesów, wymiana wiedzy, kształtowanie warunków dla innowacji, efekt synergii pomiędzy członkami klastra oraz uzyskanie zaufania i kapitału społecznego. Podczas prezentacji zostały również wymienione kluczowe klastry i ich lokalizacja na mapie z wyszczególnieniem branż, w których się specjalizują.
Prezentacja dostępna jest tutaj
Państwowa Agencja Rozwoju Przedsiębiorczości (PARP)
Następnie wystąpiła Kinga Gruszecka z PARP, która przedstawiła działania instytucji na rzecz klastrów w Polsce. Zostały nakreślone takie działania jak:
- założenie grupy roboczej do spraw polityki klastrowej,
- rozwój mechanizmów koordynacji systemu wsparcia klastrów, udział w planowaniu strategicznym,
- sporządzanie dokumentów operacyjnych,
- opracowanie kryteriów i procedur wyboru najważniejszych krajowych klastrów i współpraca z organizacjami partnerskimi. Prelegentka przedstawiła działania w ramach Programu Operacyjnego Inteligentny Rozwój na lata 2014-2020, oraz poddziałanie 2.3.3 „Umiędzynarodowienie Krajowych Klastrów Kluczowych”.
Prelegentka przedstawiła również inne działania PARP-u takie jak: wsparcie internacjonalizacji klastrów, przeprowadzenie warsztatów informacyjnych w sześciu miastach dedykowanych standardom zarządzania klastrami oraz wydanie czterdziestu publikacji na temat działalności klastrowej. Dalsze aktywności związane będą z implementacją tych standardów i narzędzi stworzonych dla koordynatorów w celu utrzymania trwałości projektu.
Udostępniamy jej prezentację.
Dobre praktyki z województwa pomorskiego
Następnie wystąpił Stanisław Szultka, który pokazał drogę województwa pomorskiego od początkowych działań pilotażowych w ramach kształtowania polityki klastrowej, poprzez wdrażanie regionalnych programów wsparcia aż do zdefiniowania inteligentnych specjalizacji. Każdy z tych etapów charakteryzuje się pewnymi osiągnięciami, ale pokazuje też złe praktyki, z których można się wiele nauczyć. Rady, których udzielił prelegent są następujące: rywalizacja mobilizuje, poszerzanie działalności daje siłę i nowe pomysły, bodźce dają impuls do działania (na przykład konkurencja inicjuje mobilizację a ta wpływa korzystnie na wynik), ciągłe nabywanie wiedzy i doświadczenia warunkuje ciągłość działań i pozwala iść dalej a nie zaczynać wszystko od nowa, dobre pomysły rodzą się ,,na styku” (gdzie przedstawiciele różnych branż znajdują wspólne cele i pola współpracy - podczas rozmów kuluarowych, gdy przedstawiciele odmiennych branż znajdują wspólne pola współpracy np.: ICT - medycyna, ICT - energetyka).
Prelegent wspomniał również o następujących błędach w trakcie rozwijania działalności klastrowej: wiarygodność łatwo stracić, każdemu klastrowi potrzebny jest lider, który zmotywuje i zespoli aktywności, dla realizacji strategii trzeba mieć narzędzia oraz nadmierna biurokracja potrafi zabić inicjatywę. Pan Stanisław podkreślił również wagę istnienia samej organizacji i jej poszczególnych elementów takich jak: miejsce i symbol. Na koniec przedstawił najważniejsze wnioski, które stanowią cenną lekcję dla wszystkich zaangażowanych podmiotów: duży może więcej - (większy udział podmiotów daje szansę wybicia się), należy koncentrować się na tym co łączy, a nie co dzieli, bodźce są ważniejsze niż formalne nakazy/regulacje, czas nie płynie dla wszystkich tak samo (inaczej dla urzędów, inaczej dla przedsiębiorców). ,,Proces jest ważniejszy niż cel” to zdanie wypowiedziane na koniec w pełni podsumowuje cały przekaz.
Prezentacja dostępna jest tutaj.
Basque Institute of Competitiveness [Baskijski Instytut Konkurencyjności]
Kolejnymi prelegentami byli Anastasiia Konstantynowa oraz James Wilson z Orkestra - Basque Institute of Competitiveness [Baskijski Instytut Konkurencyjności], którzy przedstawili wnioski z przeprowadzonej analizy SWOT dotyczącej działalności klastrów w regionach partnerskich. Opracowanie składa się z trzech części:
- metodologii,
- uwarunkowań,
- powiązań strategii RIS3 z polityką klastrową.
W dokumencie zostały przeanalizowane tematy takie jak:
- ekosystem działających klastrów,
- monitorowanie i ewaluacja polityki klastrowej,
- rozwój terytorialny,
- przykłady praktyk.
Prelegenci przedstawili analizy porównawcze i wykresy obejmujące każdego partnera dotyczące: wzrostu ekonomicznego, bezrobocia, programów wspierających klastry, instrumentów polityki klastrowej, struktur organizacyjnych, usług oferowanych przez organizacje klastrowe, możliwości badawczych i innowacyjnych oraz działań klastrów na rzecz wdrażania regionalnych inteligentnych specjalizacji. Na koniec zostały przedstawione rekomendacje, kształtujące politykę klastrową takie jak: projektowanie rozwój i wdrażanie polityki klastrowej poprzez konkretne instrumenty i programy wsparcia, relacja między działalnością klastrów a regionalnymi inteligentnymi specjalizacjami, monitorowanie i ocena działalności klastra oraz programów dedykowanych, internacjonalizacja klastrów oraz budowanie ich potencjału.
Prezentacja analizy SWOT dostępna jest tutaj.
Trzy aspekty działalności klastrów - dobre praktyki z województwa lubelskiego
- Współpraca – Zbigniew Chołyk, LubApple
- Innowacje – Witold Chemperek, Klaster Gospodarki Odpadowej i Recyclingu
- Internacjonalizacja – Robert Szlęzak, Wschodni Klaster ICT
Przedstawiciel LubApple zaprezentował historię tworzenia się grup producenckich w regionie w odpowiedzi na przemiany gospodarcze i rynkowe. Wskazał na duże problemy, z którymi muszą się zmierzyć sadownicy z powodu embarga nałożonego przez Rosję kilka lat temu. Podkreślił również jak ważna jest pomoc i wsparcie UMWL w Lublinie dla producentów jabłek z Lubelszczyzny połączonych w „jedną siłę”. Pan Zbigniew pochwalił się również coraz większą liczbą odbiorców zagranicznych przy sprzedaży około 2 tysięcy ton miesięcznie do północnej Afryki, Hiszpanii, Słowenii, Jordanii czy Skandynawii.
Drugi prelegent wskazał na uczestnictwo Klastra Gospodarki Odpadowej i Recyclingu w krajowych klastrach kluczowych. Wspomniał o tym, że recykling jest wielką szansą na inwestycje, szczególnie dla MŚP w oparciu o surowce do recyklingu, odpady komunalne i zaawansowane technologie. Pan Witold podkreślił, że 10 instytucji naukowych funkcjonuje w branży recyklingowej ze wsparciem klastra. Główna działalność klastra opiera się na tworzeniu sieci współpracy, wprowadzaniu nowych produktów, wymianie wiedzy pomiędzy partnerami, zwiększeniu efektywności oraz uzyskiwaniu ekoproduktów z wyrobów, wyrobów gotowych uzyskanych z recyklingu. Innowacyjność klastra jest otwarta, nakierowana na pomoc przedsiębiorcom, spotkania, wymianę wiedzy i angażowanie podmiotów zewnętrznych w działalność klastrową. Klaster czyni starania nakierowanie na umiędzynarodowienie włączając się w międzynarodowe sieci współpracy i biorąc udział w targach międzynarodowych.
Prezentacja Klastra Recyclingu
Działalność Klastra ICT opiera się na poszukiwaniu innowacji i kooperacji na bazie koopetycji (Koopetycja to nowa perspektywa strategiczna dla przedsiębiorstw. Nazwa wzięła się od angielskiego słowa „coopetition” i nie ma polskiego odpowiednika. Oznacza ona jednoczesną współpracę i konkurencję między rywalizującymi ze sobą przedsiębiorcami.)[1] Klaster buduje sieci współpracy poprzez udział w wydarzeniach własnych i zorganizowanych jak również poprzez zakładanie klastrów na Ukrainie. Europa Wschodnia jest zatem traktowana jako obszar marketingowy klastra. Internacjonalizacja traktowana jest jako element regionalnej polityki klastra. Główne cele projektów realizowanych w ramach działalności klastra to wzrost internacjonalizacji przedsiębiorstw oraz wzrost ich innowacyjności. Klaster myśli również o podjęciu współpracy z ukraińskim klastrem UKRKOSMOS.
Zapraszamy do zapoznania się z prezentacją.
Na koniec spotkania przeszliśmy do dyskusji, między innymi w związku z wypowiedzią Stanisława Szultka, iż ,,Sam proces jest ważniejszy niż cel”. Zdaniem uczestników jeszcze ważniejszy niż sama działalność jest pierwiastek ludzki, włączenie uczestników w lokalne, krajowe i międzynarodowe sieci współpracy - ich aktywizacja.
Padło również pytanie na temat współczesnej wizji klastra 4.0 jako klastra wielobranżowego, współpracującego z innymi klastrami również zagranicznymi w oparciu o zdefiniowane wartości, wielokierunkowość i globalność w którym sami aktorzy - twórcy klastra mają realny wpływ na jego kształt i rozwój.
Warsztaty
W drugim dniu pobytu naszych partnerów odbyły się warsztaty dot. wymiany dobrych praktyk oraz dyskusja na temat kryteriów oceny klastrów i ich działalności. Każdy z partnerów przygotował poster z przykładem klastra ze swojego rynku lokalnego, który przedstawiał innowacyjny pomysł na współpracę ponadregionalną, innowacyjność lub podejście międzysektorowe. Zastanowiliśmy się które doświadczenia partnerów są łatwo transferowalne i mogą posłużyć naszym klastrom za przykład. Dodatkowo rozmawialiśmy o wyzwaniach przed jakimi stoją klastry europejskie i czy są to dla wszystkich regionów podobne problemy. Już niedługo podzielimy się z Państwem podsumowaniem tego warsztatu. Natomiast już dzisiaj zapraszamy do zapoznania się ze skróconą wersją pierwszego etapu naszego projektu: analiza SWOT kontekstu projektu, metodologia, zadania oraz rekomendacje.
--
W kwietniu 2016 r. Województwo Lubelskie przystąpiło do projektu CLUSTERS3 realizowanego w partnerstwie międzynarodowym z udziałem 9 partnerów z 7 regionów UE. Celem trwającego 4 lata projektu jest usprawnienie polityki klastrowej poprzez wymianę wiedzy i doświadczeń z regionami UE, które realizują sprawdzone modele współpracy podmiotów w ramach klastrów, a jednocześnie podejmują wspólne dla Europy wyzwanie realizacji regionalnych strategii na rzecz inteligentnych specjalizacji.
W ramach działań zaplanowanych w projekcie CLUSTERS3 przewidziano m.in. spotkania w każdym z regionów partnerskich, których celem jest poznanie specyfiki współpracy w ramach różnych sieci działających w tych regionach oraz wymiana dobrych praktyk z lokalnymi klastrami. W zdiagnozowaniu problemów i potrzeb klastrów mają pomóc badania ankietowe, regionalne spotkania z interesariuszami czy wizyty studyjne w regionach partnerskich. Powyższe działania pozwolą samorządowi województwa na przygotowanie tzw. Planu Działania, który będzie określał przyszłą, bardziej przyjazną klastrom politykę regionu.
[1] Źródło: http://www.uwm.edu.pl/egazeta/koopetycja-wspolczesna-forma-wspolpracy